آزمون مهارت یا مقایسات بین آزمایشگاهی

آزمون مهارت یا مقایسات بین آزمایشگاهی؟

میتوان گفت که تقریبا تمام آزمایشگاه های آزمون و کالیبراسیون معتبر و تائید صلاحیت شده دارای گواهینامه ISO 17025 با مفهوم مقایسات بین آزمایشگاهی (Inter-laboratory Comparisons, ILC) آشنا هستند و تجربه شرکت و حتی برگزاری آن را داشته اند. مقایسات بین آزمایشگاهی به مفهوم انجام آزمون‌ توسط دو یا چند آزمایشگاه همکار در شرایط روتین آزمایشگاه برروی اقلام یکسان یا مشابه با هدف حصول اطمینان از مقایسه پذیری اندازه گیری ها و ارزیابی و پایش عملکرد آزمایشگاه ها است که آزمایشگاه مجری مسئولیت مقایسه و تحلیل نتایج بدست آمده و اشتراک آن با همکارانش را برعهده دارد.

اما در یک مفهوم جامع تر و دقیق تر آزمون مهارت (Proficiency Test, PT) مجموعه فعالیت هایی است که در آن نتایج عملکرد آزمایشگاههای مشابه یا همکار به وسیله یک نهاد دارای صلاحیت بی طرف (PT Provider) ارزیابی و مقایسه میشود. مرجع مستقل براساس الزامات استاندارد ISO 17043 با تهیه اقلام آزمون پایدار و یکنواخت (PT Item) و به کارگیری تحلیل آماری نتایج به ارزیابی و بررسی عملکرد دقیق آزمایشگاه ها با محاسبه نمره عملکرد (Z Value) و ارائه گزارش رسمی و معتبر میپردازد.

آزمون مهارت و مقایسات بین آزمایشگاهی دو ابزار کنترل کیفی خارجی با هدف تقریبا مشابه هستند که در حوزه آزمون و اندازه گیری استفاده می شوند اما با این حال، مسیر اجرای و نحوه عملکرد آنها دقیقاً یکسان نیست. به همین دلیل در ادامه به بیان نقاط تشابه و تفاوت این دو مفهوم می پردازیم تا مدیران آزمایشگاه ها بسته به شرایط موردنظر بتوانند تصمیم درستی در انتخاب مسیر کنترل کیفی آزمایشگاه خود داشته باشند.

جدول مقایسه اهداف، مسیر اجرا و نحوه عملکرد آزمون مهارت و مقایسات بین آزمایشگاهی

آیتم	آزمون مهارت	مقایسات بین آزمایشگاهی
اهداف	· ارزیابی و پایش عملکرد آزمایشگاه های شرکت کننده در جامعه آماری بزرگ · شناسایی مشکلات آزمون یا اندازه گیری و انجام اقداماتی برای بهبود عملکرد · مقایسه روش ها و دستورالعمل های مختلف یک آزمون/کالیبراسیون · تعیین ارزیابی درست از عدم قطعیت آزمون · تخصیص مقادیر به مواد مرجع و ارزیابی مناسب بودن آن · افزایش اعتماد و رضایت مشتریان و نهادهای تایید صلاحیت و مراجع قانونی · افزایش سطح آگاهی و شناسایی نیازهای آموزش کارکنان	· ارزیابی و پایش عملکرد آزمایشگاههای شرکت کننده در جامعه آماری کوچک · امکان ارزیابی سریع خدمات قابل ارائه یک آزمایشگاه · مقایسه روش ها و دستورالعمل های مختلف یک آزمون/کالیبراسیون · اعتبار سنجی یک روش توسعه داده شده یا یک تجهیز ساخته شده · افزایش سطح آگاهی و شناسایی نیازهای آموزش کارکنان
مجری برگزاری	نهاد بی طرف و تایید صلاحیت شده دارای گواهینامه ISO 17043	یکی از آزمایشگاه های شرکت کننده
الگوی برگزاری	· تهیه و تدوین الگو جامع آزمون (Scheme PT) با در نظر گرفتن: · ماهیت و جنس اقلام PT · روش تایید همگنی و پایداری اقلام · تخمینی از آزمایشگاه‌های مجاز به شرکت در آزمون و تعداد احتمالی آنها · روش و شرایط انجام آزمون · نحوه تعیین مقدار تخصیص‌یافته (Assigned Value) برای قلم PT · نحوه ارزیابی نتایج شرکت کنندگان · زمانبندی اجرای الگو	اصولا الگوی از پیش تعیین شده منظمی وجود ندارد و بنا به شرایط و درخواست آزمایشگاه های شرکت کننده لحاظ می شود.
زمان برگزاری	به صورت سالانه و منظم	بدون برنامه ریزی زمانی دقیق و برحسب نیاز هریک از آزمایشگاه های شرکت کننده
تعداد شرکت کنندگان	معمولا بیشتر از 10	معمولا بین 2 تا 5
اقلام آزمون	کنترل شده به لحاظ پایداری و همگنی با تایید تحلیل های آماری	امکان عدم انجام یا تایید آزمون های همگنی و پایداری و اکتفا به نتایج اولیه
تحلیل آماری نتایج	استفاده از روشهای آماری دقیق جهت حذف داده های پرت، تعیین مقدار تخصیص یافته (Assigned Value) و انحراف استاندارد ارزیابی مهارت و نمودارهای تحلیل عملکرد	استفاده از روش های آماری مقدماتی
اصول محرمانگی و رازداری	رعایت کامل بر اساس الزامات استاندارد ISO 17043 و بررسی و مقایسه عملکرد آزمایشگاه ها با استفاده از کدهای اختصاصی	الزامی برای رعایت محرمانگی وجود ندارد
دریافت گزارش تحلیلی و گواهینامه معتبر	دارد	ندارد

ما در مجموعه شایا شیمی شریف تلاش میکنیم تا اندوخته ها و تجربیات خود در زمینه کنترل کیفی و تضمین کیفیت آزمایشگاه را با شما به اشتراک بگذاریم، چون میدانیم شما شایسته تجربه بهترین کیفیت هستید